Voor vijfde maal is een lijst opgesteld met de honderd belangrijkste levende Nederlandse kunstverzamelaars. De in de lijst opgenomen verzamelaars hebben verzamelingen die bestaan uit gemiddeld vele honderden werken en een totale waarde van meer dan 500 miljoen euro. De opsomming vermeldt de verzamelaars in alfabetische volgorde. Zie voor de volledige lijst www.kunstweek.nl/top100verzamelaars2018.asp.
Sinds 2014 is een beeld bekend van de belangrijkste Nederlandse kunstverzamelaars, hun motieven, interesses en hun huidige of voormalige professies. Elk jaar wordt dat beeld weer actueel gemaakt.
Nederland telt ruim zeshonderd particuliere kunstverzamelaars waarvan de collectie meer dan honderd werken omvat en de totale waarde minimaal € 100.000,- bedraagt. Honderd daarvan hebben een verzameling die een waarde vertegenwoordigt van meer dan € 600.000,-.
Van de verzamelaars met een verzameling tot € 600.000,- is de meerderheid jonger dan 60 jaar. Bij de meer omvangrijke en meer waardevolle collecties zijn personen van 60 jaar en ouder, verreweg in de meerderheid.
De meeste verzamelaars in de Top 100 zijn ondernemers, juristen en medici. Ook vroeger waren dit veel voorkomende en belangrijke verzamelaars, die ook wel eens hun eigen museum oprichtten. Voorbeelden daarvan zijn het Teylers Museum, Museum Boijmans van Beuningen en meer recent het Jan van der Togt Museum en het Museum Beelden aan Zee. Nog recenter opende Hans Melchers, Museum MORE in Gorssel en Joop van Caldenborgh, Museum Voorlinden in Wassenaar. Dit jaar zal De VandenBroek Foundation het LAM (Lisser Art Museum) openen en Geert Steinmeijer Museum No Hero in Delden.
Alle disciplines zijn in de collecties van de honderd grootste verzamelaars vertegenwoordigd, waaronder naast uiteraard veel schilderijen, grafisch werk, glaswerk, keramiek, fotografie, video’s, tekeningen, kleine tot zeer grote beelden, monumentaal werk en toegepaste kunst.
Verzamelen blijkt voor veel verzamelaars een passie. De verzamelingen zijn in het algemeen samengesteld op basis van persoonlijke fascinaties, vaak gecombineerd met durf en impulsiviteit. Lang niet altijd is sprake van een consistent beleid: vaak spelen toeval en persoonlijke relaties een rol bij de verwerving van nieuw werk. Veel eclectische verzamelingen zijn het gevolg.
Verzamelaars blijken nogal eens eigenzinnige denkers en doeners, die in tegenstelling tot wat je wellicht zou mogen verwachten, lang niet altijd met hun collectie te koop lopen. Tijdens het onderzoek bleek weer duidelijk dat de bepaling van de waarde geen sinecure was en de informatie over de waarde van een verzameling sterk kon verschillen, afhankelijk van de bronnen.
De grotere verzamelaars weten zich vaker omringd door adviseurs. Zij geven aan dat aankopen in de regel weloverwogen plaatsvinden in de lijn van de bestaande verzameling. Zo toont museum MORE realistische kunst en zal het LAM kunst met als thema voedsel en consumeren, tonen.
Ook nu is aan de samenstelling van de Top 100 het nodige onderzoek vooraf gegaan. Ten opzichte van de vorige editie kent de nieuwe opsomming 14 aanpassingen. En ook ditmaal hebben verschillende organisaties en een groot aantal personen bijgedragen aan de samenstelling van de lijst. De contacten hebben vaak gedetailleerde informatie over de verzamelingen opgeleverd, die om meerdere redenen niet in de gepubliceerde opsomming is vermeld. De namen van de verzamelaars zijn slechts aangevuld met de huidige of voormalige professies van de verzamelaars en een signatuur van hun verzamelingen. Het overgrote merendeel van de verzamelaars heeft de eigen vermelding geconfirmeerd en de conclusie is dan ook gerechtvaardigd dat de opsomming dit jaar weer betrouwbaarder is dan de vorige editie. Zonder twijfel bevat de opsomming echter toch nog misvattingen.
Stichting Kunstweek zal volgend jaar de zesde, dan weer geactualiseerde editie van de top 100 levende Nederlandse kunstverzamelaars publiceren en daarin de reacties op de nu bekend gemaakte opsomming verwerken.
