In ruim twee uur tijd zet toneelgroep Oostpool een spetterende en steeds weer verassende Romeo en Julia voor. Dat is genieten, maar vereist incasseringsvermogen van doorgewinterde toneelkijkers naar klassieke stukken van Shakespeare. De taal is soms te popie-jopie.
Foto: © Sanne Peper voor Toneelgroep Oostpool
Komt je gezonde Marokkaanse dochter ineens met een blank mokkel aanzetten als haar beoogde partner, of je Antilliaanse zoon met een Syrische transseksueel; je kunt een relatie niet verzinnen of hij past wel in een versie van Romeo en Julia van William Shakespeare: ouders die moeilijk doen over een nieuw schoonmens in de familie.
Al in 1977 heeft Annie M.G. in de musical Foxtrot een lans gebroken voor homo/lesbo liefde met kritiek op ‘altijd Romeo en Julia…zo gewoon en zo algemeen’. Veertig jaar later zijn, in Nederland, alle vormen van liefdesrelaties tussen geslachten ‘algemeen’ geworden; met ras en afkomst schuurt het vaker.
Romeo en Julia gaat echter dieper: een opbloeiende liefde tussen tieners die bestaande gruwelijke haat tussen de families, Capulet (van Julia) en Montague (Romeo), moet overwinnen. Letterlijk: is die liefde onweerstaanbaar? En overwint de liefde altijd de dood? Met de tragische zelfmoord van het paar als slot, al dan niet per vergissing, geeft Shakespeare het complexe antwoord. Dat ieder zelf mag interpreteren.
De Bulgaarse-Franse cultuurfilosoof Julia Kristeva ging nog een stap verder: haar (feministische) interpretatie van Romeo en Julia (zoals over adolescentie) laat nauwelijks ruimte voor romantiek. Hartstochtelijke liefde is onhaalbaar en in elk geval onhoudbaar; zeker binnen een huwelijk. Shakespeare toont volgens haar dat die ultieme liefde de wetten van de gewone wereld tart en dus gedoemd is te mislukken. De schrijver kietelt, meent Kristeva, onze illusies dat die eeuwigdurende, ware romantische liefde ‘ergens’ bestaat; tevergeefs.
Toneelgroep Oostpool liet de jonge schrijvers Jan Hulst en Kasper Tarenskeen flink stoeien met de oorspronkelijke tekst van eind 16e eeuw. Ze bieden een afwisseling van traditionele en van hypermoderne taal met terugkerende begrippen als awkard, bitch, shit, weird en chick. Plus humor met een ‘Datumprikker’ in de vorm van een reizende ezel en een Middeleeuwse Uber-variant voor vervoer.
Ik vond dit evenzovele keren geslaagd als over de top; traditionele tekst bleef poëzie, newspeak vooral plat en kluchtig. Terwijl de tekst in de weergave van Donna (Eva van der Gucht) vrijwel steeds een verrassend passende vindt, staat monnik Lorenzo als nicht vaak klaar met weinig toevoegend popi commentaar. Zeker in de eindfase waarvan de bewerking me minder aanstaat dan het origineel en eerder geziene uitvoeringen. Kan de afkomst zijn, want lezers van The Post Online zijn veel verdergaand populisme en vuilbekkerij gewend dan in dit stuk ten tonele wordt gevoerd.
Vervelend wordt het ruim twee uur aan één stuk gespeelde Arnhemse verhaal echter nimmer. Integendeel, regisseur Marcus Azzini brengt met enorme vaart een wervelend stuk waarin de jonge acteurs voortdurend over het toneel dartelen in snelle, goed ingespeelde dialogen. Met in de hoofdrollen een schitterende Diewertje Dir die als 28-jarige met gemak een wellustige puber neerzet naast een sterke Abe Dijkman.
Azzini treft het met fraai licht en kostuums en passende muziek in een schitterend decor opgetrokken uit plastic voorwerpen in rood en blauw voor de families Montague en Capulet; als waren ze de Democratische en Republikeinse partij. Met in het blauwe kamp de – presidentiële? – macho Tebaldo (Chris Peters) versus de wervelende vechtersbaas Mercutio – Yannick Jozefzoon. Beiden vinden een gewelddadige dood, ondanks een inmiddels ingestort decor van de tegenstellingen.
Over de moderne uitvoering kun je heel verschillend oordelen. Dat deden recensenten van Volkskrant (positief) en NRC (negatief) dan ook. Beiden kun je gelijk geven, maar in essentie levert Oostpool een aanstekelijke originele uitvoering van Romeo en Julia.
Waarvan je hoopt dat deze ook eens een jong publiek zou weten te bereiken, want dat verdienen zowel de jongeren als Oostpool zelf. Al is het maar in een verkorte uitvoering van een lesuur. Positief: bij de voorstelling die ik zag waren verrassend veel moeders met dochters – in wie hopelijk de illusie niet dooft dat blijvende ultieme liefde op hen wacht…
Romeo en Julia van Toneelgroep Oostpool, gezien in Ins Blau in Leiden, 31 januari 2018, nog tot eind maart in het hele land
