Je vriend vindt je vriendin een tuthola, blijft die dan nog een – even goede – vriend? Reële vraag over de aloude ‘kouwe kant’ die iedereen zal kennen. In Art wordt de vriendschap van Waldemar Torenstra, Thijs Römer en Frederik Brom echter op de proef gesteld door oordelen over een schilderij.
Het beroemde toneelstuk Art van de Franse schrijfster Yasmina Reza, dat vanaf 1994 acht jaar in West End speelde en ook jarenlang op Broadway, laat Serge, Marc en Yvan ruzie maken over moderne kunst. Het loopt te hoog op, waardoor onderhuidse spanningen en afkeer aan de oppervlakte komen in hun jarenlange vriendschap.
Dermatoloog Serge (Waldemar Torenstra) geeft zich over aan een voorliefde voor moderne kunst en koopt een volledig wit schilderij, met lijnen in afwijkende tinten wit. Hij betaalt er 120.000 euro voor, een waarde die hij rechtvaardigt op grond van de naam van de schilder. ‘Misschien wordt het nog veel meer waard.’
Ingenieur Marc (Frederik Brom), pragmaticus, toont zich geschokt over die 120.000 euro en neemt geen blad voor de mond om zijn afkeer te uiten over het schilderij. Hij probeert vervolgens de onzekere Yvan over te halen om het schilderij te met de grond gelijk te maken maar deze uit een mild oordeel om Serge niet voor het hoofd te stoten.
Juist Yvan (Thijs Römer) vormt het evenwicht, omdat hij de competitie en aversie van beide anderen in toom weet te houden met z’n eigen zwakheid en meebuigen met de anderen. Tot hij op een avond de anderen veel te lang laat wachten vanwege gedoe met vermeldingen op een trouwkaart van stief- en echte moeders.
Als Yvan alsnog opduikt, blijkt niet enkel het schilderij maar ook zijn voorgenomen huwelijk een splijtzwam. En bovendien, de vriendin van Marc blijkt ook in klare bewoordingen de nodige aversie op te roepen.
Yvan, die de anderen het hardst nodig heeft, zeker gezien zijn saaie nieuwe baan als kantoorartikelenverkoper, probeert de boel te sussen. Dat valt niet mee, want Marc oppert dat de betoonde liefde voor het moderne schilderij door Serge de vriendschap met, en het respect voor Marc wezenlijk hebben aangetast.
Dat compenseert Marc door, met toestemming van Serge, met een vilstift die Yvan hem aanreikt, krassen op het witte kunstwerk te zetten, en vervolgens zijn handtekening. Het mag niet baten, even lijkt het goed te komen, maar de vernietiging van de vriendschap was in de aard al onontkoombaar.
Art is onder de Vlaamse regisseur Paula Bangels voortdurend spetterend en knetterend, en boeit dus van begin tot eind met uitstekend op elkaar ingespeelde Brom, Römer en Torenstra. Het wijkt flink af van wat doorgaans van het Nationale Theater in de Koninklijke Schouwburg te zien is, maar het was een mooie 2019-première.
Ik vind Art gezien de voortdurende opgewonden toon van de spelers meer lijken op een vrouwen- dan een mannenvriendschap, wat gezien het script en de regie van vrouwen niet helemaal een verrassing is. Zij het dat het regelmatig ontbloten van de torso’s van het aantrekkelijke trio daarover geen misverstand laat bestaan.
*) Gezien: Art van More Theater Producties, Koninklijke Schouwburg, 5 maart 2019, tot 7 juni te zien in het hele land
