Marlies Dekkers in gesprek met filosoof Ad Verbrugge over zijn werk en de coronacrisis. “We dreigen voorbij te gaan aan allerlei facetten van het leven.”
In dit gesprek bespreekt Verbrugge op filosofische wijze het discours waar we ons momenteel in bevinden, en dan met name in relatie tot de coronacrisis. Hij schetst het moderne mensbegrip dat vanaf de 16e en 17e-eeuw opkomt. “Daar speelt techniek een belangrijke rol in, ook samen met wetenschap.” In de moderniteit heerst een bepaalde mentaliteit en een manier van leven. In navolging van Descartes en anderen beschouwen we de werkelijkheid primair als mechanische uitgebreidheid dat we naar onze hand kunnen zetten. Verbrugge: “Je ziet een homogenisering optreden in de manier waarop wij kijken. Alles wordt eigenlijk berekenbare materie.”
Verbrugge vertelt dat dit volgens Heidegger een voorbode is van wat hij ‘het gestel’ noemt, “een benadering waarin de sturing en beheersing van de werkelijkheid als bestand leidend wordt.” In de geest van Jünger spreekt Verbrugge over een ‘technisch collectief’ “waarin je ziet dat de werkelijkheid in dat collectief proberen te sturen [..] dat wij daarin de neiging hebben daarin te automatiseren.” Ieder tekort moet worden opgelost, een drang naar perfectie. “Ook het lichaam wordt onderdeel van die machinerie.”
De moderniteit heeft ons veel gebracht, maar heeft een keerzijde. Verbrugge: “We worden geconfronteerd met onze eigen eenzijdigheid op het moment dat die perfectie [..] niet goed kan toelaten dat de dingen gaan naar hun eigen aard.” Dat zien we nu bij de coronacrisis: iets breekt in. Dat proberen we met maatregelen en vaccins, het technisch collectief, weer beheersbaar te maken. Refererend aan complotdenkers en ook de rellende jongeren stelt Verbrugge: “Ik denk dat er een groeiend wantrouwen is ten aanzien van dit technisch collectief.” We dienen de eenzijdigheid te erkennen, anders leidt ‘het gestel’ tot destructie. Verbrugge: “Het gaat er niet om dat je techniek vaarwel zegt, maar wel dat je onderkent in welke mate we voorbij dreigen te gaan aan allerlei facetten van het leven”
1:09 Introductie: vandaag bespreken we je werk, en het denken van Heidegger. Wanneer leefde hij?
3:39 Over waar we nu zitten, bezien vanuit het fenomeen van ‘moderniteit’
12:03 Bedoel je dat we werkelijkheid berekenbaar, begrijpbaar maken, en het daardoor kunnen sturen?
13:53 Hoe verhoudt zich dat tot onze verhouding tot de natuur?
18:04 Heidegger: ‘De toegangswegen waarlangs wij de werkelijkheid als bestand ontdekken zijn ook steeds zeker gesteld, zodat alles ter plaatse is om besteld te worden’. Kun je dat verder toelichten?
19:28 Over de virus die onze orde doorbreekt
22:19 Waarom willen we automatiseren?
33:02 Hoe zie je de machine in stelling worden gebracht nu met corona het vaccineren?
39:07 “Alles wat niet beheerst kan worden, gaat angst inboezemen”
46:14 Over de rellende jongeren in relatie tot het technologische denken
56:45 “Het gaat er niet om dat je techniek vaarwel te zeggen, maar wel dat je onderkent in welke mate we daarmee voorbij dreigen te gaan aan allerlei facetten van het leven”
